Taşıyıcı Sistem Çatlakları

Taşıyıcı sistemden kaynaklı olmayan çatlakları daha önceki makalelerimizde ele almıştık. Taşıyıcı sistem çatlakları çok daha önem arz eden bir konu...

TAŞIYICI SİSTEM HASARLARI

Taşıyıcı sistemden kaynaklı olmayan çatlakları daha önceki Evimde çatlaklar var başlıklı makalemizde ele almıştık. Taşıyıcı sistem çatlakları ise çok daha önem arz eden bir konudur. Mutlaka uzman bir inşaat mühendisine danışılmalı ve ondan fikir alınmalıdır. Çünkü sünek tasarımların en önemli özelliği, küçük hasarlar ile kullanıcıyı uyarmasıdır. Kolonda, kirişte veya döşemede meydana gelen ufak çatlaklar, sizin için alarm niteliğinde olabilir. Şimdi gelin, taşıyıcı sistem çatlaklarını inceleyelim.

Taşıyıcı Sistem Çatlakları - Kirişlerde Meydana Gelen Hasarlar

Taşıyıcı Sistem Çatlakları
Kirişlerde; 
Bunlar dışında taşıyıcı sistemin bütününden kaynaklanan tasarım hatalarından veya uygulama hatalarından da kirişler zarar görebilir. Temeldeki farklı oturmalar bunların en temel sebeplerindendir.

Kirişlerde meydana gelen; kesme kuvvetinden kaynaklanan kayma çatlakları, 45 derecelik açısıyla kendini belli eder. Taşıyıcı sistemdeki bütün çatlaklar tehlikelidir ama kayma çatlağı ayrı bir önem arz eder.

Korozyondan dolayı meydana gelen çatlaklar ise; kiriş boyunca doğrusal şekilde devam eder. 
korozyon kaynaklı kiriş çatlakları
Yukarıdaki fotoğraf tipik bir korozyon çatlağı. Demir donatının paslanması akabinde donatı şişmiş ve kabuk betonunu ittirmiş. Aynı durum kolonlarda ve döşemelerde de gözlenmekte.

Eğilme çatlakları ise 45 dereceden daha dik bir açıyla, kirişin biraz daha orta noktasında kendini belli eder.

Burulma çatlağı ise daha çok deprem anında karşılaşılan ve sayfanın en üstündeki şekildeki gibi helezonik bir yapı sergiyelen bir çatlak türüdür. Bkz: Deprem nedir?

Hasar alan kiriş fotoğrafları

kayma çatlağı kesme çatlağı

kiriş hasarı

korozyon çatlağı
Üstteki üç fotoğrafın kaynakları anonim.

Taşıyıcı Sistem Çatlakları - Kolonlarda Meydana Gelen Hasarlar

Gelelim kolonlarda karşılaştığımız çatlak örneklerine. Yazıya başlamadan önce belirtmeliyim ki tarafıma mail yoluyla gönderilen ve kolon çatlağı olduğu düşünülen fotoğrafların büyük çoğunluğu; sadece sıva çatlağı. Peki ikisi arasındaki farkı nasıl ayırt edebilirsiniz? Tabi ki sıvayı kazıyarak. Bu yazıda kazıma yapılmış sıva çatlağı ve beton çatlağı örneklerini bulabilirsiniz: Yapılarda oluşan çatlaklar hakkında sık sorulan sorular

Hadi başlayalım...

Kolonlarda; 

Tabi bunların dışında tasarım hatası yapılmış dizaynlarda ve uygulama hatası yapılmış binalarda da hasarlar görülmektedir. Kısa kolon hasarları bunların en tipik örneğidir. Bunlara karşı alınacak yegane önlem, iyi bir tasarım yapmak ve kolon boyutlarında cömert davranmaktır.

kolon çatlağı, kolonda düşey çatlak
Yukarıdaki fotoğrafta tipik bir "kolonda korozyon çatlağı" örneğini görüyorsunuz. Demir donatının paslanmasının akabinde donatı şişmiş ve kabuk betonunu ittirmiş. Dökülen yerin aşağısında çatlak dibe kadar devam ediyor.

kolon çatlakları, kısa kolon
Üstteki fotoğrafta; tasarımından inşaatına kadar hatalı bir dizaynı görüyorsunuz: Kısa kolon sorunu! Bant pencere olan çoğu yerde bu sorun yaşanıyor, çözümü de çok basit ancak müteahhit bilmeyince, mühendis dikkat etmeyince facialar kaçınılmaz oluyor. Bu fotoğrafın kaynağı anonim.
Taşıyıcı Sistem Çatlakları ve kısa kolon problemi
Üstteki fotoğraf Ege Bölgesi'nde bir yapıdan. Bant pencere bırakılmış ve subasman perdeleri ile taşıyıcı kolonlar arasında herhangi bir dilatasyon yok.
taşıyıcı sistem çatlakları
Üstteki fotoğraf ise tam bir trajedi. Aksları tutmayan kolonlar, yetersiz vibratörleme işlemleri, segregasyonlar, kısa kolon oluşumları vs. Bu fotoğrafın kaynağı anonim.

Ne yazık ki son kullanıcı; daireyi satın aldığında, binanın inşaat aşamasında ve projelendirme aşamasında yapılan bu hatalardan bihaber, güvenli bir ev aldım zannediyor. Ancak durum ne yazık ki pek öyle değil. 

Kolon Çatlak Tipleri - Kolon Çatlağı

Kolonlarda en sık görülen çatlaklar arasında pas payının yetersizliğinden kaynaklı çatlaklar da bulunmaktadır.

kolonda çatlak varsa ne yapmalı

kolon çatlağı nasıl anlaşılır
Kolonlarda meydana gelen eğilme çatlakları, kendini kolonların en üst veya en alt bölgelerinde, döşemeye paralel, yani yatay çatlaklar olarak belli eder. 45 derecelik kolon çatlakları ise kayma çatlaklarıdır. Kolonlarda düşey çatlaklar var ise, kolon artık basınca dayanamıyor demektir ve göçmesi an meselesidir.

Sizlerden Gelen Fotoğraflar

kolonlarda düşey çatlaklar

kolonlarda dikine çatlaklar
Üstteki fotoğrafta daire sahibi bu kolondaki düşey çatlağın tehlikeli olup olmadığı konusunda epey endişeliydi. Ancak düşey kolon çatlakları, betonun artık basınca, yüke dayanamayacağı durumlarda kendini gösterir. Ancak sadece tek kolonda bu durumun olması, yapının yeni bir yapı olması bu ihtimali ister istemez düşürüyordu. 

Bu nedenle de sıva çatlağı olması muhtemel bir durumdu. Sıvayı kazıyıp çatlağın içeri doğru ilerleyip ilerlemediğini, betonarme kolonda herhangi bir çatlak olup olmadığını kontrol etmesi gerektiğini söyledim. Danışandan gelen sonraki fotoğrafta ise çatlağın içeri doğru ilerlemediğini ve bunun sadece bir sıva çatlağı olduğunu gördük.

demirin paslanması nasıl durdurulur
Üstteki fotoğrafta daire sahibi, binanın bodrum katını gezerken bu manzarayla karşılaşmış. Diğer kolonlarda herhangi bir kusur söz konusu değilken bu kolonda demirlerin açıkta olduğunu ve korozyona uğradığını görmüş ve bana yazmış. Tipik bir korozyon hasarı. Korozyona uğrayan demir şişmiş ve kabuk betonunu ittirmiş. Çevre ve şehircilik il müdürlüğü ile irtibat kurulup yerinde tespit yapılması gerektiğini izah ettim. 

Eğer taze betonda (inşaat aşamasında) beton işçiliğinin yetersizliğinden kaynaklanan bir durumda betondaki demirler görünüyor olsaydı, bu demirlerin oksijenle irtibatını kesmek için Sika Monotop 610 ve 612 ürünlerini önerebilirdim. Ancak eski bir binada, Çevre ve şehircilik il müdürlüğü ile irtibat kurulması ve binanın test ettirilmesi daha isabetli bir karar olacaktır.

kiriş neden çatlar

kiriş çatlağı nasıl anlaşılırkolonlar neden çatlar

yığma yapı çatlakları
Okurlarımdan bolca fotoğraf ve soru gelmekte. Bunların büyük bir kısmı tehlikesiz. Ancak okurlarımdan gelen bazı binaların acilen tahliyesine ihtiyaç olabiliyor. Üstteki fotoğraflardaki yapı yığma bir yapı. Elazığ depreminden sonra yapıda oluşan çatlakların açıklığı ise 3 cm'e ulaşmış durumda. Bu yapının acilen tahliyesi, ilgili belediyeye ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na riskli bina kontrolü talebi için başvuruda bulunulması gerektiğini izah ettim.
Taşıyıcı Sistem Çatlakları - kolon çatlağı

Taşıyıcı Sistem Çatlakları - kolonlarda korozyon çatlağı
Üstteki fotoğraflarda da yine tipik korozyon çatlaklarını görüyorsunuz.

Bu yazı sürekli olarak güncellediğim bir yazı ve son güncelleme tarihim: 11/05/2023 Perşembe günü. Bu içeriğe katkıda bulunmak isterseniz yorum bölümüne yazarak veya iletişim bölümünü kullanarak benimle iletişime geçebilirsiniz.

Bu arada, bu yazıyı buraya kadar okuduysanız, bu yazının da ilginizi çekeceğini biliyorum: İnşaatta yapılan hatalar
Merhaba, ben Emirhan Aydın, inşaat mühendisiyim ve aile şirketimiz 27 yıldır Kütahya inşaat sektörünün en önde gelen firması. Blogumdaki içerikler sizlere fayda sağlanması açısından hazırlanmış özenli yazılardır. Ancak unutmayın ki inşaat işlerinde bir profesyonele danışmak en iyisidir. Lütfen kafanıza takılanları bana sormaktan çekinmeyin. Bana sosyal medya hesaplarımdan veya buradan ulaşabilirsiniz.

36 yorum

  1. 03 Kasım, 2020 20:58
    merhabalar benim evde çatlak vs yok olanlarada çok ince tırnak bile girmiyor ama evde ki kolonları matkapla çok kolay delebiliyorum hiç zorlanmadan bu normal bir durum mu. istanbul 5,5 oldu arkadaşımın evinin kolonları patladı bizim apartmanda çatlak bile olmadı ama bu kolon delme olayı canımı sıkıyor çok rahat delebiliyorum matkap hiç zorlanmadan giriyor evde denedim bir kaç kolon hepsinde sonuç aynı deniz kumu falan mı acaba
    1. 09 Kasım, 2020 01:52
      Merhaba, şehrinizdeki lisanslı şirketler vasıtasıyla binadaki betonun kalitesini öğrenebilirsiniz. Şehrinizdeki lisanslı firmalar için lütfen bu linke tıklayın: https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar
  2. 10 Kasım, 2020 02:45
    Merhaba Emirhan bey. Ben yaklaşık 2 ay önce binamı bitirdim 4 katlı aile apartmanı. Kirişli bina ve saplantılı kiriş de var. Bir kısım kirişlerin altına duvar geliyor ve bir kısmı boşta kalıyor. Sıvadan önce çoğu kattaki kirişlerde gözle çok zor görülebilir kılcal çatlaklar vardı. Sıva ve boya yapıldı 4 aylık bir süre içinde bişey yoktu ve bir dairede tekrar bir çatlak gördüm yani eski çatlak. Çatlak kimi kolonda iki tane ve kiminde bir tane. Tek planlar kirişin uzunluğunun tam ortasında ve dikey düz çizgi. Çok tedirginim ne yapmdlıyım?? Teşekkür ederim
    1. 21 Kasım, 2020 22:31
      Merhaba, lütfen Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne yerinde tespit yapılması için talepte bulunun.
  3. 06 Şubat, 2021 10:26
    Merhaba Emirhan bey resime bakıp bana Bilgi verebilirmisiniz bu çatlak halkında
    1. 07 Şubat, 2021 20:07
      Merhaba, resim göremedim. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne yerinde tespit yapılması için talepte bulunursanız daha net sonuçlar elde edersiniz.
  4. 15 Şubat, 2021 14:18
    Merhaba, görüş ve önerilerinize ihtiyacım var yanıtlarsanız sevinirim.
    Binamız üç katlı. Bodrum katında su saatindeki borulardan biri patlamış ve aylarca öyle kalmış. Haliyle bodrumda su birikmiş. Su saatinin önündeki kolonların birinde sorun var. Görseli buraya yükleyemediğim için ayrı bir site yükledim. Kolonun arka tarafında bir problem göremiyorum ve geri kalan kısmında da sorun yok ama ön kısmı resimde görüldüğü gibidir. Bu durum beni oldukça korkuttu... Bir işlem yapılmalı mı? Kolon güçlendirme gibi ne bileyim yeni bir kolon gibi? Bodrum katında bir sıkıntı yok tavanlarından diğer kolonlara kadar hepsi sağlam görünüyor ancak dediğim gibi su borusundan dolayı sadece bir kolon resimde gördüğünüz gibi. Bina için risk oluşturur mu? Görüşleriniz ve çözüm önerileriniz nelerdir?
    Teşekkürler.
    Resim adresi:
    https://hizliresim.com/E9zXdS
    1. 15 Şubat, 2021 14:20
      Yazmayı unutmuşum: bina yaklaşık 17-20 yaş aralığında olmalı tam bilmiyorum. Ve resimde görülen kolondaki paslı demirleri elimle kontrol ettiğimde demirin ufalandığını gördüm. Belki bilmek istersiniz diye eklemek istedim.
      Teşekkür ederim.
  5. 13 Temmuz, 2021 12:25
    Selam 2 katli ev tikiyoruz 7 ay bundan once manalit beton tokduk 1 ci ve 2 ci katin arasina 2 ci katla 3 cu katada oyle yaptik.Simdi 1 ci katla 2 ci katin arasinda salonda 5 sm dusme tavanda o biri odalarda 3sm dusme var. Ne yapmaliyim ? Yardimci olursuz sevinirim.. Tamam psixolijim pozulmus durumdayim. Gelecek icin tehlukelimi ?
    1. 16 Temmuz, 2021 00:13
      Merhaba, anladığım kadarıyla alt katta duvarın tavandan ayrıldığını söylüyorsunuz. Eğer doğru anladıysam sorununuza cevabımı bu sayfadan okuyabilirsiniz: https://www.emirhanaydin.com.tr/2021/06/zemin-katlarda-yatay-catlaklar-ne-ifade.html

      Eğer doğrudan tavanda çatlaklar varsa; projesinden başlayarak uygulama adımlarına kadar imalat değerlendirilmeli.
  6. 13 Kasım, 2021 04:27
    Betonarme yapılarda aşırı sehim çatlakları taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan sistemde nasıl oluşur? Kesit üzerinde açıklayınız.
  7. 08 Ocak, 2022 02:28
    Merhabalar çok can sıkıcı bir durum yaşıyoruz evimiz yeni yapıldı 6 ay oldu evin tavanında yer yer atmalar oldu boya kalkıp beton gözüküyor aynı şey kolonlarda da var kolonlar şişti kendini atacak gibi ve dökülmeler var müthayit betoncunun bir malzemeyi fazla koyduğunu idda ediyor tabi biz mahkemeye verdik sizin de görüşünüzü alabilir miyim
  8. 08 Nisan, 2022 12:24
    Merhabalar emirhan bey evimiz yaklaşık 30-31 yaşında bir daire salon 35 metrekare civarı salonda otururken sarsıntı hissediyoruz yazın evimizde tadilat yaptık usta salonun orta kısmının eğildiğini söyledi evde zaten görünür bir kolon yok araştırma yaptım zamanla böyle büyük alanlarda kolon olmadığında yükle birlikte eğilmeler olduğunu öğrendim . bu ilerde bir sorun teşkil eder mi . Böyle bir sorun varsa yapısal iyileştirme mümkün mü hangi kuruma başvurmalıyım. Şimdiden teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.
  9. 10 Nisan, 2022 01:11
    Merhaba Emirhan Bey,
    Üst katın banyosundan yıllardır banyo tavanimiz lekelenip boyası dökülüyor. Defalarca soyledik, bir şey yapmadılar, bir kaç defa badana yaptırdık, ama hep tekrarladı. 2020'de banyonun iki yanındaki odaların kirislerinde yatay çatlaklar oluştu, inşaat ustası çağırıp tamir ettirdim, sıva çatlağı dediler. Banyodan kaynaklı, demirler paslanip genleşme sebebiyle catlatmis dediler. Bu sene aynı yerler yine açıldı. Üst komşunun banyosuna bakıldı, kırılması lazım dediler, kabul etmedi. Nihayet ısrarlarım sonunda üst komşu banyosunu kırdırmaya razı oldu ve pis su giderinde sızıntı olduğu tespit edilip çarçabuk yapıldı. Biz yıllardır çok basitçe çözülebilecek bir şey yüzünden çektik. Şimdi bu kirişler hala böyle çatlak. Ne yapmalıyız. Tehlike yaratır mı?
    Ayrıca bunlardan bağımsız olarak odaların pencere alt köşelerinde duvarlarda sıvalar atmış alttaki beton görünüyor ve beton çatlak gibi görünüyor. Sebebi nedir, tehlikeli midir?
    Çok teşekkürler,
  10. 21 Kasım, 2022 21:14
    Emirhan bey merhaba binamıza karot testi yaptırdık ve beton kalitesi düşük çıktı fakat bina da kolon ve kirislerde hiç bir çatlak yok sadece bazı evlerde siva çatlakları mevcut. İzmir de oturuyoruz sürekli deprem oluyor ve doğal olarak korkuyoruz bu konuda görüşünüzü almak istedim simdiden ilginiz için tesekkur ederim. Binamiz 25 - 30 yıllık.
    1. 30 Kasım, 2022 00:40
      Merhaba, karot sonuçları ve bina yaşı birlikte değerlendirildiğinde; yapınızı kentsel dönüşüme sokup yeniletmeniz en sağlıklısı gibi duruyor.
  11. 12 Şubat, 2023 00:53
    Merhabalar Maraş depremi sonrası Kayseri’deki evimizde binanın bodrum katlarında ki ve dükkanlardaki taşıyıcı asıl kolonlarda hiç sıkıntı yok ama 1 2 ve 4.katta duvar çatlakları ve bi kaç yerin kirişlerin kolonlarında çatlaklar oldu sizce bu çatlaklar çok önemli midir fotoğraf gönderebilirim
    1. 26 Mart, 2023 05:40
      Çevre Şehircilik ile veya İMO Kayseri ile irtibat kurun binaya gelip değerlendirme yapsınlar.
  12. 12 Şubat, 2023 10:51
    Emirhan bey merhaba beş yıllık evde oturuyoruz İzmir depreminden sonra farketmiştik kapının yanında kapıdan bir el kadar uzaklıkta çatlak farkettik çok ince bi çatlak ama tabandan tavana kadar devam ediyordu alt ve üst komşularla görüştük aynı yerden tüm katlardan devam ediyor çatlak. Belki depremden bağımsızdır bina oturmuştur falan diye de düşündük şimdi gündemimizde ülkece deprem olduğu için tekrar merak etmeye başladık. Çatlağın tüm katlarda devam etmesi bizi korkutmalı mı
  13. 12 Şubat, 2023 12:42
    Emirhan bey merhaba Kahramanmaraş depreminden evim etkilendi Niğde'de yaşıyorum duvarlarda çatlak yok ama depo katın uzun kirişinde tırnak bile geçmeyecek kadar ince çatlaklar olduğunu fark ettim. Diğer kirişlerde ve kolonlarda yok. Çatlaklar o kadar küçük ki elinizle biraz kuvvetli silince izi gidiyor ama yine de tedirgin oldum.
  14. 17 Şubat, 2023 10:46
    Emirhan bey merhaba Gaziantep’ten yazıyorum.Bizim sitede 3binada orta hasar var.Koridor kirişlerinde sizin resimlerden anladığım kadar burulma çatlağı var .Binaları güçlendirmek istiyoruz.
    1. 26 Mart, 2023 05:41
      Mantıklı. İyi bir firma bulmadan acele etmeyin.
  15. 17 Şubat, 2023 10:46
    Emirhan bey merhaba Gaziantep’ten yazıyorum.Bizim sitede 3binada orta hasar var.Koridor kirişlerinde sizin resimlerden anladığım kadar burulma çatlağı var .Binaları güçlendirmek istiyoruz.
  16. 25 Mart, 2023 01:15
    Merhabalar Maraş depreminden sonra Malatya daki evimizin duvarlarında çatlaklar oluştu ama bı kolondada çatlak var yukarıdan aşağı yana doğru dik değil yani çapraz bir şekilde
  17. 30 Mart, 2023 01:01
    Gaziantepde ikamet ediyorum 2 tane sorum olacak simdiden tesekkur ediyorum. 1. zemini kayalik bir bina da oturuyorum zemin katta ki dairelerin bazi kolon ve kirislerinde 1 mm catlama var yazilarinizdan kesme catlamalar oldugunu anliyorum gorevli geldi acilirsa islem.yapalim.dedi ancak icimiz rahqt etmiyor eve az hasarli verdiler mecburen oturuyoruz. Ne yapmaliyiz 2.ise bina -2 kot farki var boyle binalar guvenli.mi evin bu sekilde olmasi da korkutuyor.
  18. 03 Nisan, 2023 04:07
    Merhba maraştan yazıyorum 7 katlı bir bina az hasarlı verildi binamıza dün yangın merdiveni ne girdim 5 katta bi kirişte kılcal çatlama olduğunu gördüm kirişte kırılmış benim gördüğüm aşağı katlarda kiriş ve kolonlarda bü hasar almayan bina 5 katta nasıl kırılmış tehlike arzedermi teşekkürler
    1. 15 Nisan, 2023 02:52
      Ekipler kontrol ettiyse ve az hasarlı verdilerse muhtemelen o çatlağı da yorumlayarak bu görüşü bildirmişlerdir. Ancak bu demek değildir ki binanız sağlam veya değil. Bu tespitler sadece binanızın bu depremde ne kadar hasar aldığını tespit etmek için yapılıyor. Bu da aklınızda bulunsun. Yine de karara itiraz ederek gelip yeniden bakmalarını da isteyebilirsiniz.
  19. 12 Nisan, 2023 06:34
    Merhaba, benim evimde yığma üçüncü kat, gaziantep'te yaşıyorum birinci depremde acayip ince çatlaklar oldu fakat ikinci depremde evin içinde çoğaldılar, görevliler direkt temele bakıyor doğru temel kolonlu sağlam ama üst yığma ayrıca çatı mevcut çatıyı tutan 4 tarafta ikinci depremde çatlaklar oldu ister istemez korkuyorum🥲
    1. 15 Nisan, 2023 02:52
      Verilen tespit kararına katılmıyorsanız itiraz edin, tekrar gelip baksınlar.
  20. 26 Nisan, 2023 21:17
    Merhaba evimin tek taşıyıcı kolonda saç teli inceliğinde yatak bir çatlak var sizce tehlike durumu nedir ? Lütfen yardımcı olun iletişime geçmek istiyorum sizinle ?
    1. 11 Mayıs, 2023 18:57
      Merhaba sıva katmanını sıyırın öncelikle. Çatlak betonarme yapıda da devam ediyorsa yetkili kurumlarla iletişime geçin.
  21. 21 Mayıs, 2023 22:47
    Kolay gelsin Kahramanmaraş Elbistan da binamızla ilgili bi sorum olacak . Binadaki bodrum katta yok ama 1 kattan 15. Kata kadar her daire girişinde 1 tek kirişte 1 mm ye yakın çatlak var tavanda bitiyor bu orta hasar mı olur az hasarlı mı cevap için gerekirse resimlerinide atabilirim .
  22. 17 Ağustos, 2023 00:52
    Merhaba, evimizin giriş kapısının yanında bulunan kolonun üzerindeki sıva birdenbire patladı. Ben sesi duyup baktım ve boydan boya kocaman bir çatlak gördüm. Korkup altını kazıdık, betonda herhangi bir çatlak yok. Ancak kolon üzerinde durduk yere sıvanın çatlayıp dökülmesine anlam veremedik. Bu çatlak ciddi bir durum yaratabilir mi? Kontrol ettirmemiz getrkir mi? Bu arada depremden sonra binamız hasarsız raporu almıştı.