Yeni Binada Neden Çatlak Olur? Panik Yapmayın!

Bu çatlaklar; boyada, sıvada, betonda veya tuğla duvarda görülebilir. Hatta yeni yapılmış binalarda daha çok çatlak görülebilir. Peki bunun nedenini hiç düşündünüz mü? Bu yazımda "Yeni binada neden çatlak olur?" sorusunun cevabını ele alacağım.

Yeni binada daire satın aldınız ve evinize taşındınız. Ancak bir süre sonra duvarlarda çatlaklar oluşmaya başladı. Evinizin duvarlarında oluşan bu çatlaklar çok rahatsız edici görünebilir. Fakat bu çatlaklar; rahatsız edici görünmesinin yanı sıra, tehlikeli durumların sinyallerini de veriyor olabilir. Bu çatlaklar; boyada, sıvada, betonda veya tuğla duvarda görülebilir. Hatta yeni yapılmış binalarda daha çok çatlak görülebilir. Peki bunun nedenini hiç düşündünüz mü? Bu yazımda "Yeni binada neden çatlak olur?" sorusunun cevabını ele alacağım. Ayrıca duvarlardaki dikey çatlaklar, evin duvarının çatlaması, bina oturmasından kaynaklı çatlaklar, kolon çatlağı nasıl anlaşılır soruları yine bu yazımda yanıt bulacak.

---

Aradığınız soruların yanıtını bu yazıda bulacaksınız. Ancak evinizdeki çatlaklarla ilgili diğer okurlarımın yaşadığı problemleri görüp, içinde bulunduğunuz durumu değerlendirmek için sık sorulan sorular sayfasını ziyaret etmelisiniz. Ayrıca sayfanın en altında yer alan yorum bölümünden de yorumlarınızı gönderebilirsiniz.

---

Yeni Binada Çatlak Nedenleri

Sıcaklık ve nemin dalgalanmasına bağlı olarak yapı malzemelerinin genleşme, büzüşme gibi hareketleri duvarlarda çatlaklar oluşturur. Bu tarz çatlaklar yapının güvenliği için problem oluşturmaz. Beton, alçı, harç, sıva ve boya gibi malzemeler, içerdikleri nemi zaman içerisinde kaybettiklerinden bu küçük çatlakların oluşması normaldir. Yeni inşa edilmiş bir evin 1 yıl içerisinde ortalama olarak kaybettiği su miktarı 4.000 litredir. Yeni binada neden çatlak olur sorusunun cevabını yavaş yavaş anlamaya başlıyoruz sanırım.

İnşaatlarda neden derz bırakmaya ihtiyaç duyduğumuzu hiç merak ettiniz mi? Sıcaklık farkları; malzemelerin genleşmesine ve büzüşmesine neden olur. Örneğin fayanslar arasında derz bırakmamış olsaydık, fayanslar genleşme ve büzüşme yaparken beklenmeyen çatlakların oluşmasına neden olacaktık. Bu derzler, sıcaklık ve nem dalgalanmalarında oluşan gerilmelerin boşaltılması için kusursuz alanlardır.

Ayrıca çatlakların çoğunluğunun kapı ve pencere kenarlarından kaynaklandığına dikkat edin! Çünkü bu geniş boşluklar, duvarlarda oluşan gerilmeleri boşaltmak için mükemmel deşarj alanlarıdır. Ayrıca kapı ve pencereleri açıp kapatırken yaşanan o küçük hareketler de bu çatlaklara sebep olur.

Yeni Binada Oturma Nedeniyle Çatlak Oluşması

Her katı 300 m² olan beş katlı bir bina hayal edin. Bu binanın ağırlığı kaç ton olabilir? Ben söyleyeyim. Yaklaşık 2.500 ton! Binanın yapılacağı zemine, 2.500 tonluk bir yük getirecek şekilde bina inşa ettiniz. Sizce zeminin buna tepki vermemesi mümkün mü? Zeminde bir miktar sıkışma ve oturma görüleceği aşikar. Evimizde çatlaklar oluşmasının nedeni bu mu?

Temeldeki en ufak oturma, yapının bütününe yansıyacaktır. Eğer zemin dediğimiz yapı kusursuz bir yapı olsaydı ve her bölgesi eşit derecede oturma yapsaydı, o zaman belki de bu çatlaklarla karşılaşmazdık. Ancak zeminde oluşacak en ufak bir farklı oturma, binanın bütününe yansıyacağından, dairelerin içinde çatlaklar görmek zorunda kalıyoruz. Bu konuda zeminin analizi çok önemli. Aşağıdaki video, zeminin nasıl güçlendirildiğini anlatan oldukça kısa bir video.

Ayrıca, temelin altındaki zeminin, don derinliğinin altında kalacak şekilde yapının inşa edilmesini isteriz. Bu sayede don seviyesindeki çözülme ve donmalarda yaşanacak genleşme ve büzülmelerin binaya yansımasını engellemek isteriz. Eğer burada yapılan bir proje hatası ya da imalat hatası olursa yine dairelerin içlerinde çatlaklar görebiliriz.

Özetle yeni yapılarda; yapının zemine ve koşullara alışması biraz zaman alır. Bu süreçte de yaşanacak birkaç çatlak ne yazık ki kaçınılmaz olabilir. Zaten müteahhit firmanın çatlakları onarım için bir yıl geçmesini beklemesinin başlıca sebebi de budur. Binanın hareketlerinin çoğunu tamamlamasını beklerler. Peki bu çatlakların tehlikeli olup olmadığını nasıl ayırt ederiz?

Eğer çatlak saç kalınlığını geçmiyorsa bu çatlak yüksek ihtimalle önemsizdir. Ancak saç kalınlığını geçiyorsa, bu şiddetli çatlak sınıfına girer ve incelenmesi gerekir. Peki binanızın sağlam olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Duvarlardaki Dikey, Yatay ve Eğik Çatlaklar

Yeni binada, duvarlarda oluşan dikey çatlakları 1.5 mm'den kalın ve 1.5 mm'den ince olarak ikiye ayırmalıyız. Eğer çatlaklar 1.5 mm'den inceyse, bu çatlaklar yapısal kusurları göstermez. Genleşme ve büzüşmeden kaynaklı doğal çatlaklardır. Yalnız birbirine paralel olan bir sürü dikey çatlak varsa o zaman durum tehlikeli olabilir. Ayrıntılı bir mühendislik denetimi gerekir. Çatlakların genişliği 1.5 mm'yi geçiyorsa yine mutlaka ayrıntılı bir mühendislik denetimi gerekir.

Duvarlarda oluşan yatay ve eğik çatlaklar ise dikey çatlaklara göre daha tehlikeli olabilir. Temeldeki büyük kaymalar, drenaj problemleri, zemin kat tuğlalarının altındaki subasman perdelerinin imal edilmemiş olması gibi nedenlerden kaynaklanabilirler. 

Ancak asıl tehlike, taşıyıcı sistem çatlaklarının görülmesiyle başlar. Eğer evinizdeki kolon, kiriş, perde kolon gibi elemanlarda veya tavanlarda çatlak görüyorsanız, bu çatlaklar mutlaka incelenmelidir. Bana kolon çatlakları hakkında danışan okurlarıma genellikle, kolonun üzerindeki sıvayı kazımaları gerektiğini söylüyorum. Sıvayı kazıyıp beton elemana ulaştıklarında, yani asıl kolona ulaştıklarında çatlağın hala var olup olmadığına bakıyoruz. Eğer çatlak betonarme kolonda yoksa, bu demek oluyor ki sadece sıva çatlağı ile karşı karşıyayız. Ancak çatlak betonarme elemanda var ise, binanın acilen uzman mühendisler tarafından denetlenmesi gerektiğine kanaat getiriyoruz.

Zemin Katlarda Oluşan Çatlaklar

Okurlarımdan evlerinde karşılaştıkları çatlaklarla ilgili her gün mail alıyorum. İncelediğim yapılarda karşılaştığım çatlakların büyük çoğunluğu zemin katlarda, daha doğrusu, temelin üstündeki ilk katlarda gerçekleşiyor. Ve bunun nedenini tespit etmek bir inşaat mühendisi için çok kolay.

Hatalar silsilesi projeyi hazırlayan inşaat mühendisi ile başlıyor. Temelin altını, don derinliği seviyesinin altına kadar indirmek zorunda kalan proje mühendisi, mecburen giriş katı seviyesini subasman perdeleriyle yükseltiyor. Buraya kadar herhangi bir sorun yok. Ancak unuttuğu durum şu ki; subasman perdeleriyle çevresini yükselttiği yapının, içi tamamen doldurulacak. Dolayısıyla, zemin kattaki duvarın kaderi, doğrudan dolgunun çöküp çökmemesine bağlı oluyor. Peki doğrusu nedir?

Doğrusu; binanın çevresi için projelendirilen subasman perdelerinin, binanın içinde de, tuğla yükü gelecek yerlerde imal edilmesi, buna göre projelendirilmesi olacaktır.

Hatalar silsilesi, bu projeyi kontrol eden denetim görevlisi ile devam ediyor. Onun gözünden kaçan durum şantiyedeki mühendisin gözünden kaçıyor. Yapı denetimin gözünden kaçıyor. E müteahhitin zaten canına minnet. Sonra satılık daire ilanını görüp, zemin kattaki bu daireyi satın alan vatandaş yıllarca sorun yaşıyor.

Bu hatalar silsilesinin bir başka ağı ise şu şekilde; projelendirilmede ve imalatta sorun çıkmıyor. Ancak daireyi satın alan kişinin isteğine göre, projede olmayan bir yere tuğla duvar örülüyor. Ama bu yeni tuğla duvarın altında subasman perdesi olmadığından bu bölge; dolguda oluşan çökmelerden, doğrudan doğruya nasibini alıyor ve ne yazık ki kat maliği bir sürü tadilat ile uğraşıyor.