Ana Sayfa
İnşaat
radye
radye temel

Radye Temel Kalınlığı- 5 Katlı Binada Ne Kadar Olmalı?

Radye temel inşaat mühendisleri tarafından en sık tercih edilen temel tipidir. Peki radye temelin kalınlığı ne kadar olmalıdır? Gelin bu yazıda bu...

Radye Temel Kalınlığı - 5 Katlı Binada Ne Kadar Olmalı?
Radye temel, günümüzde en çok tercih edilen temel tiplerinden biridir. Radye temel; yüzeye geniş bir şekilde yayılması nedeniyle binadan gelen kuvvetleri en az gerilme ile zemine aktarır. Bu nedenle de radye temel inşaat mühendisleri tarafından en sık tercih edilen temel tipidir. Peki radye temelin kalınlığı ne kadar olmalıdır? Gelin bu yazıda bu konuyu detaylıca ele alalım.

Radye Temelin Kalınlığını Etkileyen Faktörler

Radye temel, binadan gelen yükleri zemine aktaracağı için belirli bir kalınlığa ihtiyaç duymaktadır. Bu sayede rijit bir yapı oluşur ve yükleri düzgün bir şekilde aktarabilir. Düşünsenize eğer 20 katlı bir binada sadece 20 santim kalınlığında bir temel olsaydı çok yüksek bir ihtimalle o temelin yük altında kağıt gibi kıvrılacağını hayal edebilirdik.

Radye Temel Kalınlığı - 5 Katlı Binada Ne Kadar Olmalı?

Bu nedenle radye temelin üst yapıdan gelen yükleri karşılayacak kadar rijit olması gerekir. Ayrıca zemin gerilmelerine karşı koyacak kadar da geniş bir alana yayılması gerekir. Ancak bu koşullarla "temelde zımbalama etkisi" gibi durumlara karşı baş edebiliriz.

Peki radye temelin kalınlığını etkileyen faktörler nelerdir?

Binanın yükü 

Tabii ki konuya "yük" faktörü ile başlamamız gerekiyor. Binanın yükü, radye temelin kalınlığına etki eden en önemli faktördür. Düşünsenize! Bir katlı konut binasının ağırlığı ile 20 katlı konut binasının ağırlığı aynı olabilir mi? Kafanızın uç örneklere gittiğini biliyorum. Ancak burada biz bizeyiz ve hadi ama! Tabii ki aynı olmayacağını biliyorsunuz.

Öyleyse binanın yükünün radye temel kalınlığına etki eden en önemli faktör olduğunu kabullendik.

Kolonlara Gelen Yükler

Binanın yükünü ele aldık ama bir de kolonlara gelen yükleri ayrı ayrı değerlendirmemiz gerek. Ne demek istiyorum? Hemen açıklayayım. Şöyle düşünün, iki tane eş yüke sahip yapımız var ve her biri 1.000 tonluk yapılar. Ancak yapılardan birinde 10 tane, diğerinde 50 tane kolon var. Bu durumda her bir kolona ilk yapıda 100 ton gelecekken, diğer yapıda 20 ton gelecek. Tabii bu kolonlar yükleri radye temele aktaracaklar. 

Dolayısıyla, radye temellerin üzerine gelen yükler, kolonlara gelen yüklere göre değişebilir. Bu nedenle kolonlara gelen yüklerin, radye temelin kalınlığını tespit ederken etkili olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Beton Kalitesi

Beton kalitesi de yine bu konuda etkili bir faktör olacaktır. Betonun çekme dayanımına kadar pek çok terime girebiliriz bu konuda ancak ben daha "düz mantık" ilerlemek istiyorum. Ortada bir yük var mı? Var. Öyleyse taşıyan radye temelin de beton dayanımı; bu yükü karşılamak, eşit bir şekilde yaymak ve rijit bir davranış göstermek için önemli olmalı. 

Öyleyse gönül rahatlığıyla beton kalitesini bu listeye dahil edebiliriz.

Zemin Emniyet Gerilmesi

Bu aşamaya kadar geldik. Ne demiştik en son? Radye temel güçlü olmalı, yani beton dayanımı iyi olmalı ki üst yapıdan gelen yüklere cevap verebilsin. Zeminde de durum aynı. Radye temelin zemine ilettiği yüklerin, zemin tarafından karşılanabilmesi için zeminin de güçlü olması gerek. Eğer zemin güçlü değilse yükü eşit bir şekilde yaymak için radye temelin kalınlığını artırmak zorunda kalırız.

Bu maddeler dışında yapının tasarımını etkileyen diğer faktörleri (zemin cinsi, deprem tesirleri vb.) de radye temel kalınlığını etkileyen faktörlerin arasına sokabiliriz ancak temel mantık; temelde zımbalama etkileri oluşturan her faktörün radye temelin kalınlığında söz sahibi olduğudur.

Radye temel kalınlığı nasıl belirlenir?

Radyal sistem temel kalınlığını belirlerken bir mühendis, üstte bahsettiğim bütün faktörleri değerlendirir. Bu faktörlere göre yorum yapar. Bunun sonucunda da mühendis, tasarımını oluşturur. Ardından da bu tasarıma göre analizini yapar. Ve eğer bu tasarımın yeterli olduğu kanaatine varırsa projesini netleştirir.

Tabii mühendislerin de yararlandığı ön tasarım önerileri vardır. Bunlardan ise en yaygın olanı ise binanın kat sayısı çarpı 10 veya 12'dir.

Yani örneğin 7 katlı bir bina inşa ediyorsanız 70 cm - 84 cm arasında kalınlığa sahip bir temel ön tasarım için iyi bir başlangıç boyutu olacaktır.

5 katlı bir binanın radye temel kalınlığı kaç santim olmalıdır?

Yine aynı mantıkla ilerlersek;

  • 5 katlı bir binada radye temel kalınlığı 50 santim ile 60 santim arasında,
  • 6 katlı bir binada 60 santim ile 72 santim arasında,
  • 7 katlı bir binada 70 ile 84 santim arasında,
  • 8 katlı bir binada ise 80 santim ile 96 santim arasında olmalıdır. 

Peki bu değerlerin dışında bir temel kalınlığı olamaz mı? Tabii ki olabilir. Radye temel kalınlığını etkileyen faktörler bu ön tasarım boyutlarından daha farklı radye temel kalınlıkları ile karşılaşmanıza neden olabilir.

Ufak bir not; kat sayısını belirlemek için betonarme döşemelerin hepsini saymalısınız. Yani bodrum kat, zemin kat, varsa asma kat, ara katlar ve çatı katı bu hesaba dahil edilmeli.

Bu yazıyı okuyanlar bu yazıyı da okudu: Radye temel nasıl yapılır?

Merhaba, ben Emirhan Aydın, inşaat mühendisiyim ve aile şirketimiz 27 yıldır Kütahya inşaat sektörünün en önde gelen firması. Blogumdaki içerikler sizlere fayda sağlanması açısından hazırlanmış özenli yazılardır. Ancak unutmayın ki inşaat işlerinde bir profesyonele danışmak en iyisidir. Lütfen kafanıza takılanları bana sormaktan çekinmeyin. Bana sosyal medya hesaplarımdan veya buradan ulaşabilirsiniz.

2 yorum

  1. 27 Ekim, 2023 12:55
    Emirhan bey yazılarınız mükemmel bir kaynak vasfında, şimdiye kadar hiç bir yerde bu kadar detaylı anlatıma rastlamadım. İşinizi yönetmeliklere göre ve çok severek yaptığınızı görüyorum.Sizi tebrik ederim.Temel konusunda anlattıklarınıza göre bina temel inşaatı aşamasında nelerin sıklıkla atlandığını gösteriyor.Bu arada naçizane bir fikrimi belirtmek isterim ki; o da şudur.Bina zemin kat üstündeki katlarda kiriş olmadan neredeyse 1.5 metreye varan çıkmalar (konsol)balkon ya da kapalı bölüm bulunmakta, bu ise deprem kuşağı olan ülkemizde risk oluşturuyor diye düşünüyorum. Eğer çıkma yapılacaksa bunların en fazla 0.5 metre ve kirişli olarak yapılması yapının daha güvenli olmasını sağlamaz mı? Teşekkür eder saygılar sunarım.
    1. 31 Ekim, 2023 01:54
      Merhaba, değerli yorumlarınız için teşekkür ederim. Evet çıkmalar büyük bir risk. Bu konuda Maraş depreminden sonra attığımız adımlar var hem Ticaret ve Sanayi Odası kanalından hem de İnşaat Mühendisleri Odası kanalından ancak istediğimiz sonuçları aldığımızı söyleyemem.

      Yerel yönetimlerin revize imar planlarıyla bu işi kökten çözmesi çok daha kısa yoldan sonuca ulaşmamızı sağlayabilir.