12 Ada Hakkında Bilinmeyenler

Ege Denizi’nde bulunan bir grup adaya 12 Ada adı verilmektedir. Menteşe Adaları olarak da geçen 12 ada hakkında bilinmeyenler oldukça fazladır. 12 ada denilince insanlar bölgede yalnızca 12 ada olduğunu düşünmektedir. Oysa bölgede sadece büyük olan adaların sayısı 14’tür. Küçüklü büyüklü adaların hepsi sayıldığında sayının 20’den çok fazla olduğu görülecektir. 

Ada ve adacıklara Güney Sporat Adaları veya Güney Sporatlar da denilmektedir. Güney Sporat Adaları’nın yani 12 Ada’nın her birinin kendine ait bir adı vardır. 12 sayısı ile ifade edilmesinin nedeni Osmanlı Devleti’nin yönetimi altında iken 12 üyeli bir meclisle yönetilmesinden kaynaklanır.

Osmanlılar bölgedeki adalara önce Ege Adaları denmiştir. Sonrasında Akdeniz Adaları anlamına gelen Cezayir-i Bahr-i Sefid şeklinde adlandırmıştır. Cezayir-i Bahr-i Sefid zamanla Cezair-i isna aşer olarak anılmıştır.

12 Ada olarak bilinen adaların aslında 12 adet olmadığı, 12 ada hakkında bilinmeyenler arasındadır. Bu gerçeği halkımızın birçoğu bilmemektedir.

12 ada uzun süre Osmanlı Devleti’nin yönetiminde kalmıştır. Osmanlı Devleti gayrimüslim bölgelerde farklı bir yönetim şekli uygulamıştır. 12 Ada adını bu yönetim şeklinden almıştır. 12’li denilen yönetim sistemine göre 10 hane birer temsilci çıkarır. 10 temsilci aralarında bölgeyi yönetecek 12 kişilik bir ihtiyar heyeti oluştururdu. Bölgedeki adalar 12 üyeli ihtiyar heyeti tarafından yönetildiğinden 12 Adalar ismini almışlardır. 

12 Ada ismi sonraları Yunancaya birebir çevrilmiştir. Yunanca karşılığı batı dillerine aynı şekilde girmiştir.

Yaklaşık 400 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin idaresinde kalmış olan 12 ada hakkında bilinmeyeler bunlarla sınırlı değil. Adalar hakkında öğrenilmesi gereken bir diğer husus isimleridir. Yüksek oranda gayrimüslimin yaşadığı adalarda azımsanmayacak seviyede Müslüman nüfus da yaşamıştır. 

Adalar şunlardır:

Türkiye’de en fazla bilinenler Kos ve Rodos’tur. Doğal güzellikleri ile meşhur olan bu iki adaya ülkemizden tatile giden sayısı oldukça yüksektir. Ayrıca tarihi yapıları ve tarihi geçmişleri ile de dikkatleri çekmektedirler.

On iki ada grubu yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’nin idaresinde kalmıştır. 12 Ada; hakkında bilinmeyenler kadar bilinen tarihiyle de dikkatleri çekmektedir. On İki Adaların kaderi İtalyanların Trablusgarp’ı işgal etmesi ile değişmiştir. İtalyanlar Trablusgarp’ı işgal etmeyi başaramayınca Ege Denizi’nde yer alan adaları işgal ettiler. 

İşgalin gerçekleştiği zaman diliminde Balkan Savaşı patlak vermek üzeredir. Osmanlı Devleti Balkan Savaşı’nın başlaması ihtimalini göz önünde bulundurarak İtalyanlar ile anlaşma imzalamak zorunda kalmıştır. Yapılan anlaşmada Trablusgarp masada kaybedilerek İtalya’ya bırakılmıştır. Anlaşmadaki dikkat çekici maddelerden biri de Osmanlı Devleti’nin bir müddet daha işgalci olarak kalmasına müsaade edilmesidir. Osmanlı Devleti 12 Adada işgalci olarak kalınca Balkan Savaşlarında meydana gelebilecek muhtemel Yunan işgali engellenmiş olacaktı.

I. Dünya Savaşından Osmanlı Devleti mağlup olarak ayrılınca 12 Adalar’ın egemenliği 1923 yılında yapılan Lozan Antlaşması ile İtalya’ya kaldı. II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar da adalar, İtalya’nın hakimiyetinde kaldı. II. Dünya Savaşını İtalya kaybetti. 1946’da Paris’te yapılan barış görüşmelerinde adaların Yunanistan’a verilmesini gündem konusu oldu. Yunanistan’a verilme nedeni ise adalarda yaşayanların çoğunluğunun Rum olmasıydı. 

Paris Barış Konferansı’na resmi olarak davet edilmesine rağmen katılmayan Türk Heyeti 12 Adalar hakkındaki haklarını da kaybetmiş oldu. Yani 12 Ada hakkında bilinmeyenler arasındaki en önemli gerçeği böylece öğrenmiş oluyoruz. 12 adaların kaybedilmesindeki en büyük etken; Türk Heyetinin Paris Barış Konferansı'na katılmamış olmasıdır. 

İnsan şunu düşünmeden edemiyor. Türk Heyeti katılsaydı durum farklı olabilir miydi? 10 Şubat 1947’de silahsızlandırılmak şartı ile Yunanistan’a bırakılan 12 Ada kararını Türkiye 15 Şubat 1947 tarihinde kabul etti.
Galiçya Cephesinde 2 Kahraman Türk'ün hikayesini okumak için tıkla!