Binalarda Hasar Tespitinde Yeni Bir Dönem Başlıyor
Afet sonrasında sahada yapılan bina gözlem incelemeleri artık açık ve standart bir çerçeveye kavuşuyor. 22 Haziran 2025 tarihli Resmi Gazete'de yay...
Afet sonrasında sahada yapılan bina gözlem incelemeleri artık açık ve standart bir çerçeveye kavuşuyor. 22 Haziran 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan “Afet Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Yönetmeliği”, bu alanda uzunca süredir var olan bir boşluğu dolduruyor.
Yeni yönetmelik sadece bir kılavuz değil, aynı zamanda sahada çalışan teknik ekiplerin sorumluluklarını, görevlerinin sınırlarını ve sürecin tüm adımlarını tanımlayan kapsamlı bir el kitabı.
🏚️ Yönetmelik ne getiriyor?
Bu yönetmeliğin temel amacı, afet sonrası binalarda meydana gelen hasarın sistematik ve gözlemlere dayalı olarak tespit edilmesini sağlamak olarak belirtilmiş. Amaç, risk analizi yapmak değil, meydana gelen hasar hakkında hızlı ve güvenilir bilgi vermek olarak tanımlanmış.👷♀️ Hasar değerlendirmesi kimler yapabilir?
Yönetmeliğe göre olay yerine giden ekipler en az bir inşaat mühendisi içermeli. Ayrıca, mimarlar ve inşaat teknikerleri de ekibe dahil olabilir. Ancak, bu üç meslek grubuna ait olmayan kişiler tarafından hazırlanan raporlar geçerli olmayacak.Ayrıca yine yönetmeliğe göre, bu ekipler her yıl zorunlu eğitim almalı. Yani, bu yolla rastgele bir görevlendirme değil, sistematik ve izlenebilir bir yapı oluşturulması hedefleniyor.
🏷️ 10 farklı hasar sınıflandırması
Yapılar, yalnızca son afetle ilgili gözlemlere dayalı olarak aşağıdaki 10 kategoriye ayrılacak:- Hasarsız
- Hafif hasar
- Orta hasar
- Ağır hasar
- Acilen yıkılması gereken bina (AYB)
- Yıkılmış
- Değerlendirilme dışı
- Girilemeyen
- Tespit edilemedi
- Kapsam dışı
Her sınıf, raporda belirli bir kodla ifade edilecek. Örneğin, “AYB” acilen yıkılması gereken bina anlamına gelecek, 3 gün içinde boşaltılacak ve 10 gün içinde yıkılacak.
🔁 Süreçler nasıl işliyor?
Hasar değerlendirme süreci üç ana aşamadan oluşacak;1. Afetin etkisinin belirlenmesi: 15 gün içinde afetin günlük yaşamı etkileyip etkilemediği belirlenecek.
2. İlk hasar değerlendirmesi: Afetin günlük yaşamı etkilediği değerlendirilirse, 15 ila 90 gün içinde tüm binaların ilk değerlendirmesi yapılacak.
3. Taleplerin belirlenmesi: Vatandaşlar, ilk değerlendirmenin sonuçlarına karşı 3 ila 30 gün içinde itirazda bulunabilecek. Bu itirazlar 45 gün içinde karara bağlanacak.
🧾 Raporlar, fotoğraflar ve tapu siciline bildirim
Tüm hasar değerlendirmeleri:Fotoğraflarla belgelenecek.
İlgili formlara kaydedilecek.
Ağır ve orta derecede hasar gören binalar için tapu siciline bir not düşülecek.
Bina güçlendirilir veya yıkılırsa, bu not daha sonra silinebilecek.
❌ Hasar tespiti yapan ekibinin sorumluluğu nedir?
Yeni yönetmelik, teknik ekipleri olası yasal sorumluluklardan açıkça korumaktadır:“Hasar değerlendirmesi sadece afet sonrası mevcut durumu belirler. Bu bir risk analizi değildir. Hasar değerlendirme ekibi, gelecekteki bir afette meydana gelebilecek hasar veya yıkımdan sorumlu değildir.”
Bu nedenle, bir mühendis veya mimar, prosedüre uygun olarak yaptığı gözlem sonucunda bir binada hasar olmadığını bildirirse, daha sonra bina çökse bile ekip için herhangi bir yasal risk söz konusu değil.
Bu nedenle, bir mühendis veya mimar, prosedüre uygun olarak yaptığı gözlem sonucunda bir binada hasar olmadığını bildirirse, daha sonra bina çökse bile ekip için herhangi bir yasal risk söz konusu değil.
🚁 Teknoloji de sürecin bir parçası
Dronlar, EO/IR (kızılötesi/görsel) kameralar, sensörler ve bina frekans analizleri de sürecin bir parçası olacak. Çatılar ve bacalar gibi görünmeyen alanlar havadan tespit edilebilecek. Bu nedenle, süreç dijitalleşecek ve hız kazanacak.📅 Ne zaman yürürlüğe girecek?
Yönetmelik, yayınlanmasından altı ay sonra, yani 22 Aralık 2025'te yürürlüğe girecek. Bu tarihten itibaren, afet sonrası tüm tespit işlemleri bu kurallara göre yürütülecek.🧭 Sonuç
Bu yönetmelik, mühendislerin ve teknik personelin sahadaki çalışmalarını kolaylaştıracak ve afet mağdurları için daha şeffaf, güvenilir ve kontrol edilebilir bir yapı oluşturacak.Yıllardır süregelen belirsizlik, uygulama farklılıkları ve güven sorunlarına son vermeyi amaçlayan bu yönetmelik, afet yönetiminin daha kurumsal bir temele oturmasına katkıda bulunacak.
Kaynak: Resmi Gazete
Görüşmeye katılın